Dywersyfikacja portfela inwestycyjnego – jak to zrobić?

Każdy, kto inwestuje swoje pieniądze, powinien doskonale wiedzieć, czym jest dywersyfikacja. Nawet, jeżeli na pierwszy rzut oka pojęcie to wydaje się skomplikowane, to w rzeczywistości nie oznacza ono niczego trudnego. Większość z nas dywersyfikuje swoje portfele nieświadomie.

Czym więc jest dywersyfikacja portfela inwestycyjnego? Co kryje się pod tym pojęciem? Jak je wykorzystywać dla własnych celów?

Kilka słów o ryzyku…

Każda inwestycja obarczona jest ryzykiem. Mówimy tutaj nie tylko o ryzyku w negatywnym znaczeniu tego słowa, czyli o możliwości poniesienia straty. Ryzyko rozpatrujemy raczej w ujęciu neutralnym, jako możliwość odchylenia wartości danej inwestycji czy stopy zwrotu od wartości średniej lub przez nas oczekiwanej. Reasumując, ryzyko to nic innego jak zmienność w czasie, amplituda wahań wartości danego instrumentu czy portfela.

Poziom ryzyka zależy od tego, w jakie instrumenty inwestujemy. Stąd też ryzyko towarzyszące samodzielnemu inwestowaniu w akcje będzie obarczone większym ryzykiem niż np. lokata bankowa. Wyższe ryzyko powinno iść w parze z większymi zyskami. Ten schemat ma zastosowanie również tutaj, ponieważ inwestycja w akcje może dać większe zyski niż lokata bankowa. Dodatkowe, oczekiwane korzyści w postaci zysków i wyższych stóp zwrotu w instrumenty ryzykowne są nazywane – premią za ryzyko.

Czym jest dywersyfikacja portfela inwestycyjnego?

Nasze babcie już kilkadziesiąt lat temu mówiły „nie wkładaj wszystkich jaj do jednego koszyka”. Dywersyfikacja w ujęciu inwestycyjnym tylko na pozór brzmi skomplikowanie, jednak w rzeczywistości ma wiele wspólnego z powyższym przysłowiem. Przez dywersyfikację w najprostszej definicji rozumiemy podział portfela na części między różne inwestycje.

Po co dzielić portfel? Odpowiedź jest prosta – aby zminimalizować ryzyko. Podstawy teoretyczne, dotyczące dywersyfikacji portfela, stworzył Harry Markowitz. Według jego teorii powinniśmy poszukiwać inwestycji i portfeli inwestycyjnych dających najwyższe stopy zwrotu przy określonym ryzyku lub portfeli o najmniejszym ryzyku przy określonej stopie zwrotu.

Innymi słowy – racjonalny inwestor powinien dążyć do zwiększania skuteczności podejmowanych decyzji poprzez poszukiwanie tzw. „portfeli efektywnych”. Dywersyfikując swój portfel inwestycyjny zmierzamy do ograniczania ryzyka poprzez dobór inwestycji różniących się między sobą określonymi cechami.

Metody dywersyfikacji

Jak dobrze zbudować swój portfel i dobrać do niego odpowiednie inwestycje? O tym w sposób bardziej szczegółowy traktuje artykuł „Budowa portfela inwestycyjnego”, jednak w tym miejscu należy wspomnieć, że jedną z rozpatrywanych cech rozwiązań dobieranych do portfela jest właśnie dywersyfikacja.

W niniejszym artykule przyjrzymy się bliżej dywersyfikacji i przedstawimy metody ograniczania ryzyka inwestycyjnego swojego portfela. Zaprezentujemy kilka propozycji, według jakich kryteriów należy tworzyć zdywersyfikowany portfel, aby był obarczony jak najmniejszym ryzykiem.

Dywersyfikacja portfela inwestycyjnego odbywa się na 3 główne sposoby, ze względu na: cel i horyzont inwestycyjny, rodzaj aktywów oraz różne rynki świata (dywersyfikacja międzynarodowa).

1.        Cele oraz horyzont inwestycyjny – te dwie kwestie są ze sobą ściśle skorelowane i wzajemnie się uzupełniają. Dywersyfikacja portfela inwestycyjnego zależy od tego, czy nasza inwestycja ma charakter krótkoterminowy, średnioterminowy czy długoterminowy.

W celu zminimalizowania ryzyka powinniśmy korzystać ze wszystkich typów rozwiązań, od długoterminowych począwszy, na krótkoterminowych kończąc. Ich wybór uzależnimy od czasu potrzebnego pod inwestycje, po wcześniejszym zdefiniowaniu celów, których różnorodność i dywersyfikacja ryzyka na różne rozwiązania zagwarantuje nam osiągnięcie naszych planów finansowych oraz zabezpieczy wartość naszego portfela w czasie. Sukces inwestycyjny gwarantowany.

2.        Aktywa – chodzi głównie o to, co wrzucimy do naszego portfela. Mogą to być instrumenty udziałowe (na przykład akcje, jednostki uczestnictwa funduszy inwestycyjnych, certyfikaty inwestycyjne) lub instrumenty dłużne (obligacje, bony). Mamy również możliwość lokowania swojego kapitału w surowce, kupując instrumenty odwzorowujące ich cenę rynkową (instrumenty pochodne).

Osoby ostrożne mają w swoich portfelach również lokaty bankowe, polisy czy rachunki oszczędnościowe. Ciekawą kwestią jest dodanie do swojego portfela inwestycji alternatywnych, typu wino, whisky czy kapitał ziemski. Dla osób zamożnych dobrą propozycją są nieruchomości, które również stanowią formę lokowania kapitału. Często nie zdajemy sobie z tego sprawy, ale swój udział w portfelu mają także produkty kolekcjonerskie – jak numizmatyka czy dzieła sztuki.

Poniżej prezentujemy wyniki losowo wybranych funduszy inwestycyjnych, odwzorowujących wahania podstawowych instrumentów finansowych.

Dzięki odpowiedniej dywersyfikacji i alokacji kapitału na różne aktywa można osiągać największe korzyści.

Po pierwsze: w średnim i dłuższym okresie nasz portfel stabilnie zarabia dzięki wykorzystaniu dobrej koniunktury na różnych grupach aktywów, natomiast w krótkim terminie możemy okresowo sporo zarabiać, a w gorszych okresach na rynkach akcyjnych wykorzystanie instrumentów dłużnych (bezpiecznych) oraz inwestycji alternatywnych stabilizuje nasz portfel i uniezależnia nas od koniunktury.

Drugie rozwiązanie to, oprócz pasywnej inwestycji w różne aktywa, aktywna alokacja i przenoszenie środków między aktywami ryzykownymi a bezpiecznymi. Podczas hossy odpowiednia dywersyfikacja portfela inwestycyjnego powinna uwzględnić duży udział akcji i instrumentów odwzorowujących ich kurs w naszym portfelu. Natomiast kiedy występuje bessa lub korekta na rynkach finansowych, bezpieczniej jest zainwestować w instrumenty rynku pieniężnego bądź obligacje.

3.        Rynki – bardzo ważnym elementem dywersyfikacji naszego portfela jest inwestowanie nie tylko na rodzimym rynku, ale również na rynkach obcych. Zdarza się, że inwestowanie w instrumenty zagraniczne jest obarczone wyższym ryzkiem, ponieważ dochodzi ryzyko walutowe oraz, na niektórych rynkach wschodzących, kwestie niestabilności politycznej lub gospodarczej, jednak dobór odpowiednich rynków, ich stała kontrola i wykorzystanie rozwiązań umożliwiających szybkie zainwestowanie tam środków, a następnie ich wycofanie z zyskiem, skutecznie to ryzyko minimalizuje.